در این مقاله به سراغ جناب آقای محمد سینا گویلی مدیر استودیو طراحی ایکاس رفته‌ایم. در ادامه گفت‌و‌گوی خواندنی ما را مطالعه فرمایید.

برخی از افتخارات استودیو ایکاس:

• کسب مدال برنز در مسابقات A ‘Design Awardایتالیا در بخش طراحی تجهیزات حمل و نقل در سال 2018
• طرح منتخب (طراحی کیوسک‌های سفارش دهی) در مسابقات طراحی محصول آیدیران در سال 96
• طرح منتخب (طراحی باکس موتورسیکلت) در مسابقات طراحی محصول آیدیران در سال 96
• شرکت در نمایشگاه سه سالانه طراحی میلان با عنوان ” قرن بیست و یکم؛ دیزاین پس از دیزاین ” در سال 2016
• کسب مقام اول در مسابقات سراسری کمپ طراحی با موضوع مبلمان کودک و نوجوان در پاییز 90
• برنده 2 دیپلم افتخار از جشنواره ملی طراحی بسته بندی با رویکرد صادرات در سال 86

1. لطفا خودتان را مختصرا معرفی بفرمایید.

بنده محمد سینا گویلی، کارشناس ارشد طراحی صنعتی و مدیر استودیو طراحی ایکاس هستم. تقریبا از سال 83 همزمان با ورود به دانشگاه مشغول به کار در قالب پروژهای دانشجویی، کارآموزی و فعالیت در شرکت های مختلف شدم؛ با توجه به اینکه طراحی صنعتی شامل حوزه های متفاوتی نظیر طراحی خودرو، طراحی لوازم خانگی، طراحی جواهر و… است ابتدا در حوزه های مختلفی کار کردم اما نزدیک به 10 سال است که حوزه طراحی محصول را به عنوان زمینه اصلی فعالیتم در نظر گرفته ام.
استودیو ایکاس در سال 1386 آغاز به کار کرد و تیم ما در استودیو متشکل از بخش های مختلفی نظیر بخش مربوط به تحقیقات و جمع ‌آوری اطلاعات، طراحی، مهندسی و مکانیک محصول، نمونه ‌سازی و تولید محصول است. 10 طراح صنعتی یک مهندس ساخت و تولید و دو نفر در بخش پروتوتایپینگ و ساخت در این تیم مشغول به کار هستند و چندین نفر نیز به صورت فریلنسر در پروژه های مکانیک و مکاترونیک به گروه اضافه می ‌شوند.

2. چه شد که طراح صنعتی شدید؟

من در دوره دبیرستان به واسطه دوستان با رشته طراحی صنعتی آشنا شدم، پیرامون آن کمی مطالعه کردم و به آن علاقه ‌مند شدم. مهم ‌ترین ویژگی طراحی صنعتی برای من خلق یک محصول جدید بود و چالش خلاقیت، حل مسئله و ارائه راهکار اصلی ترین عواملی بودند که مرا جذب این رشته کردند.

3. ممکن است روند طراحی صنعتی یک محصول را با جزئیات توضیح دهید؟

روند کلی طراحی محصول بدین شکل است که ابتدا اطلاعات و داده‌هایی از طریق ابزار و روش های گوناگون توسط گروه های مختلف جمع ‌آوری می ‌گردد. این اطلاعات به طور مثال شامل رصد محصولات حاضر در بازار و بررسی مزایا و معایب آن ‌هاست؛ با بررسی کلی نقاط ضعف و قوت محصولات رقیب در بازار مشخص می ‌شود. در ادامه با در نظر گرفتن دیگر معیارها نظیر داده های شرکت سفارش ‌دهنده، موارد مربوط به برندینگ و هویت سازمانی شرکت، سناریوی استفاده از محصول، مباحث مربوط به قیمت گذاری، فرآیند تولید، تیراژ تولید و مباحث مربوط به نگهداری و تعمیر محصول، تفهیم نامه‌ی طراحی (Design brief) تکمیل می شود و چک لیستی تهیه می گردد که از آن جهت طراحی و ارزیابی محصول استفاده می شود. به طور کلی پارامترهای متنوعی از زمان خرید محصول تا زمان بازیافت آن در این چک لیست مورد توجه قرار می گیرد.

در مرحله بعد و پس از تهیه چک لیست، کار طراحی، ایده پردازی و ارائه‌ی راهکار آغاز می‌شود. گاهی ارائه‌ی راهکار و خلاقیت مرتبط با ظاهر محصول و گاهی ساختارشکنی و ارائه ایده‌‌ای جدید است مانند تغییر نحوه استفاده از یک دستگاه و یا توسعه محصول به کمک اینترنت اشیا. راهکارها می ‌تواند در قالب اسکچ، نوشته، ایده نرم‌افزاری، برنامه نویسی و… باشد و بدین وسیله ایده ها یک مرحله واقعی‌تر و ملموس می‌شوند.

وقتی ایده‌ها نمونه سازی می‌شوند قابل ارزیابی خواهند بود. سپس از میان راهکارهای متنوع ارائه شده، تعدادی مبتنی بر تفهیم نامه، مشخص و به تولیدکننده ارائه می‌شوند تا طرح برتر برای تولید انتخاب شود. طرح انتخاب ‌شده توسعه داده می‌شود و وارد مرحله‌ی نمونه ‌سازی (Prototyping) می گردد. نمونه سازی در سطوح مختلفی انجام می‌پذیرد به طور مثال نمونه ‌‌سازی‌های کثیف (dirty Prototyping) را داریم که خیلی سریع با مواد دم دستی فرم و حجمی ساخته می‌شود تا ابعاد، اندازه، رابطه‌ی اجزای مختلف آن با هم، تعامل ما با محصول و دیگر ویژگی‌های آن به طور کلی بررسی شود.

پس از مرحله‌ی نمونه‌سازی محصول در نرم افزار چندین مرحله اصلاح می‌گردد و طراحی جزئیات (Detail design) آغاز می‌گردد. بر ای طراحی از نرم‌افزارهای مختلفی نظیر سالیدورکس (Solidworks)، کتیا (CATIA) و راینو (Rhino) استفاده می شود که ما در استودیو از نرم‌افزار سالیدورکس استفاده می‌کنیم. در این مرحله تلاش می شود تا سناریو مونتاژ، دِمونتاژ و سرویس و نگهداری محصول به بهترین شکل طراحی شود؛ به طور مثال دستگاه پزشکی را در نظر بگیرید که قطعاتی نیاز به تعویض یا سرویس مداوم دارند، طراحی محصول بایستی به گونه‌ای باشد که دسترسی به این قطعات در سریع‌ترین و راحت ‌ترین حالت، ممکن باشد. در ارتباط با سناریو استفاده از دستگاه نیز اینکه کاربر به راحتی بتواند با دستگاه تعامل داشته باشد و نقطه‌ی گنگی در استفاده از آن وجود نداشته باشد مدنظر است. این معیار ها از جمله موارد مهمی است که بسیاری به آن توجه نمی ‌کنند.

پس از طراحی جزئیات، محصول کاملاً ساخته می‌شود و مورد ارزیابی دقیق قرار می‌گیرد. این ارزیابی توسط گروه‌های مختلفی انجام می‌شود، به طور مثال یکی از این گروه ها کاربران نهایی محصول خواهند بود. هرچه این گروه ها متنوع تر و گسترده تر باشند بازخوردها ارزشمند‌تر و دقیق‌تر خواهد بود. این چرخه بازخورد (Feedback Loop) کمک می‌کند یک محصول خام به محصول حرفه‌ای با کمترین خطا تبدیل شود. هیچ کس بدون خطا نیست؛ قاعدتا هر محصولی که ساخته می‌شود ایراداتی دارد، باید این ایرادات به حداقل ممکن برسد و از طریق نمونه ‌سازی و جمع ‌آوری بازخورد می‌توان این اتفاق را رقم زد. پس از اتمام ارزیابی‌، چک ‌لیست اصلاحات و بازطراحی (Redesign) تهیه می شود و پس از اعمال اصلاحات، محصول نهایی تولید می گردد.

4. شما ایده های خود را بر چه اساسی بدست می ‌آورید؟

در هر مرحله از طراحی روش‌هایی وجود دارد. به طور مثال برای جمع‌آوری اطلاعات می ‌توان از مود بورد (Mood board) و گروه کانونی (Focus group) بهره برد. جمع‌آوری اطلاعات از طریق اینترنت یا به صورت میدانی و مصاحبه با فروشنده ها، کاربران و متخصصان نیز از دیگر روش هاست. مصاحبه ها می‌تواند کوتاه و گذارا و یا عمیق و طولانی باشد به طور مثال بر ای طراحی یک دستگاه ونتیلاتور می توان با یک متخصص تجهیزات پزشکی باتجربه چندین ساعت به گفت‌و‌گو نشست.

در این گفت‌و‌گوها سطوح پنهان محصول آشکار و اطلاعات ارزشمندی کسب می‌شود. این اطلاعات بسیار مهم هستند چرا که خلاق‌ترین طراحان نیز بدون اطلاعات درست شکست می ‌خورند.
به کمک اطلاعات صورت مسئله شفاف می‌شود. “تعریف دقیق موضوع طراحی” مهم‌ترین مطلب حین شروع پروژه است. جهت شفاف‌سازی مسئله پیش از طراحی لازم است به سوالات بسیاری پاسخ داده شود.

به طور مثال چرا این محصول باید چنین ویژگی داشته ‌باشد؟ این محصول در چه شرایطی و چطور استفاده می شود؟ و… . در ادامه‌ی روند طراحی از روش های مختلفی نظیر طوفان فکری (Brainstorming)، اسکچ زدن یا خلق فرم گروهی بر ای ایده ‌پردازی استفاده می‌شود. در ادامه به کمک نرم افزار و یا نمونه ‌سازی هم می ‌توان به ایده‌های نو دست یافت.

5. راجع به کارتیمی در زمینه طراحی صنعتی بفرمایید.

وقتی یک نفر محصولی خلق می کند تنها از یک زاویه آن را می‌بیند اما یک تیم طراحی محصول را از زوایای مختلف بررسی و آنالیز می‌کند. قطعا کارهایی که به صورت گروهی انجام می‌شوند در صورتی که اعضای تیم با تخصص‌های مرتبط در جایگاه خود تعریف شده باشند خروجی بهتری خواهند داشت.

6. آیا تا به حال با شرکت های خارجی همکاری داشته اید؟

بله، با شرکت هایی در استرالیا، کانادا و چین از طریق اشخاص ایرانی همکاری داشته‌ایم. علت این همکاری مزایای کار تخصصی ما و نیز قیمت تمام شده برای شرکت سفارش دهنده بوده است.

7. وضعیت طراحی صنعتی را در ایران در مقایسه با دیگر کشورها چگونه می ‌بینید؟

باتوجه به اینکه در ایران در برخی زمینه ها متخصصین کمی داریم و از طرفی ارتباط ما با دیگر کشور‌ها محدود بوده است، هنوز فضای بکری برای توسعه‌ی محصولات، صنعت و طراحی صنعتی وجود دارد، از طرفی هرچه رقابت شرکت‌های داخلی با هم و با شرکت‌های خارجی بیشتر شود طراحی صنعتی بیشتر توسعه خواهد یافت.

به طور کلی من به آینده طراحی صنعتی در ایران خوشبین هستم زیرا تولید کنندگان به تدریج به اهمیت طراحی صنعتی پی ‌برده‌اند و دریافته اند که طراحی می تواند برای محصول خلق ارزش کند و متوجه شده‌اند که محصول بدون طراحی نمی تواند تمایزی نسبت به رقبا در بازار ایجاد کند. در شرکت‌های دانش بنیان هم با این مسئله مواجه هستیم که محصول تولید شده از نظر تخصصی و فنی کیفیت قابل قبولی دارد اما در حوزه تجاری سازی به علت نبود طراحی صنعتی با مشکل مواجه می شود.

8. درآمد طراحی صنعتی در ایران را چطور ارزیابی می‌کنید؟

در ایران فرد و یا تیم حرفه‌ای که بتواند از صفر تا صد کار را به درستی انجام دهد درآمد خوبی خواهد داشت. زمانی افراد و یا گروه ها حرفه‌ای می ‌شوند که دانش طراحی را داشته باشند و دائما در حال یادگیری و به‌روز شدن باشند. دانش و تجربه در کنار هم می‌تواند نتیجه شگرفی را به دنبال داشته باشد.

9. طراحان صنعتی داخلی را چه مقدار حرفه ای می دانید؟ نقاط ضعف و قوت آنان را چه می دانید؟

ما در ایران طراح حرفه ‌ای، فردی که بتوان بر تخصصش تکیه کرد، کم داریم. معمولاً افرادی که به طور خاص و برای مدت طولانی بر یک موضوع تمرکز کرده‌اند حرفه‌ای شده اند، پیشنهاد می‌کنم وقتی فردی تصمیم می‌گیرد در زمینه مشخصی شروع به کار کند، از تجربیات دیگران استفاده کند و تخصص های مرتبط با حوزه طراحی را به صورتی کاربردی و عمیق یاد بگیرد. مورد دیگر آن است که متاسفانه سیستم دانشگاه طراحان را حرفه‌ای بار نمی‌آورد.

10. لطفا یکی از پروژه هایی که انجام داده ‌اید و به آن علاقه ‌مند بوده ‌اید را توضیح دهید؟

یکی از پروژه‌های مورد علاقه من دستگاه سونوگرافی است. این محصول برای اولین بار در ایران توسط شرکت مد فناوران پلاس تولید شد. علت علاقه من به این پروژه این است که فرآیند طراحی این محصول به طور کامل انجام شد و ما تا جایی که توان و زمان داشتیم، تلاش کردیم بازخورد ها از کاربران محصول گرفته شود ‌و جهت بی نقص شدن محصول چندین بار اصلاحات صورت پذیرد.

به طور کلی هر محصولی که خلق می‌شود بر ای خود داستانی دارد، داستانی که این محصول داشت، تیمی که روی آن کار کردند و شرکت سفارش دهنده همه در راستای خلق محصولی بود که بهترین روش نیازهای کاربران را رفع نماید و تجربه استفاده از محصولی حرفه‌ای را برای استفاده کننده ایجاد نماید.

11. اگر ممکن است راجع به دیگر کارهای شاخصتان بیشتر توضیح بفرمایید.

از دیگر کارها طراحی بدنه، نمونه ‌سازی و تولید عابربانک غیر نقدی شرکت فناپ، طراحی و ساخت بدنه دستگاه بویلرهای چگالشی شرکت دابو صنعت و طراحی دلیوری باکس موتور شرکت اکسون است.

دلیوری باکس از حوزه هایی بود که طراحان وارد آن نشده بودند و همواره جعبه ‌های مکعب مستطیل برای آن در نظر گرفته می‌شد، با این فرآیند طراحی، باکس موتورها تبدیل به بیلبوردهای متحرکی در سطح شهر شدند که به نسبت سایر جعبه‌های حمل موتور تمایز ایجاد کرده بود.

این کار موجب شد در استودیو ایکاس پیشنهاداتی را به دیگر شرکت‌ها نیز ارائه بدهیم به‌طور مثال باکس اسنپ را طراحی کرده‌ایم که به زودی وارد بازار خواهد شد.

12. از چالش ها و مشکلات طراحان صنعتی برایمان بگویید.

ناشناخته ‌بودن طراحی صنعتی به عنوان یکی از زیرساخت‌های صنایع به علت نوپا و نوظهور بودن آن در ایران و به تبع آن حمایت‌های کمی که در این حوزه وجود دارد اصلی ‌ترین چالش ماست. در حال حاضر شناخت درستی از طراحی صنعتی در سازمان ها وجود ندارد. در دهه‌های گذشته بحث طراحی بیشتر حول کپی کردن طراحی، مهندسی معکوس یا بومی سازی بوده است.

این روش‌های الگوبرداری تا حدی جایگاه خود را دارند اما لازم است حق کپی رایت رعایت شود و این امر در جایگاه بین ‌المللی هم تاثیر خواهد داشت مثلا یکی از شرکت هایی که برای طراحی به ما مراجعه کرده بودند اظهار داشتند که در یک نمایشگاه بین ‌المللی به علت کپی طراحی محصولشان از یک محصول خارجی با بازخورد بدی مواجه شده‌اند.

به طور کلی هر چقدر اهمیت استفاده از طراحی و نوآوری در فرایند خلق و تولید محصول بیشتر لحاظ گردد شروع قوی‌تری در بازار خواهد داشت و احتمال شکست آن کمتر است.

13. به کدام یک از طراحان صنعتی علاقه مند هستید و کارهایش را می-پسندید؟

طراحان آلمانی، دی تررامز، لوئیجی کولانی که چند سال گذشته به ایران آمده بود و همچنین استودیو زیبا دیزاین که از استودیوهای برتر دنیا، در آمریکا است که آقای سهراب وثوقی مدیر آن هستند، جزو طراحان محبوب من هستند.

14. تاثیر طراحی صنعتی بر ابعاد مختلف تولید و فروش محصول چگونه ارزیابی می ‌کنید؟

طراحی صنعتی به صورت مستقیم و غیر مستقیم می ‌تواند بر وجوه مختلف تولید و فروش محصول تاثیر بگذارد. تمایزات محصول از دیگر محصولات مشابه نقطه مهم برتری آن در بازار است و طراحی صنعتی می ‌تواند در زمینه ‌های مختلفی نظیر خلق ظاهری جدید و متفاوت، عملکرد، سهولت نصب و استفاده، ارگونومی دستگاه و هزینه تولید مزیت رقابتی ایجاد کند.

طراح صنعتی با علم شناخت مواد می ‌تواند مناسب ‌ترین آن‌ها را برای ساخت قطعات مختلف در نظر بگیرد و موجب کاهش چشم‌گیر هزینه تولید شود و یا اینکه با دانش طراحی، مناسب‌ترین سناریو را جهت استفاده از محصول ترسیم کند.

به طور کلی استفاده از هر محصول یک تجربه است که هرچه این تجربه شیرین‌تر باشد رضایت کاربر بیشتر خواهد بود و طراحی صنعتی می‌تواند این اتفاق را رقم بزند.

15. برای شرکت‌هایی که می‌خواهند برای طراحی صنعتی محصول خود اقدام کنند چه پیشنهادی دارید؟

مهم‌ترین پیشنهاد بنده آن است که مطالعه‌ای پیرامون طراحی صنعتی داشته باشند و دانشی اولیه ای از طراحی، تعاریف، فرایندهای طراحی و… کسب کنند تا ذهنیت درستی از طراحی صنعتی، خدماتی که می تواند ارائه بدهد و مزیتی که به محصول آنان می ‌افزاید داشته باشند‌، دیگر آنکه در مراحل مختلف مسئله را برای خود شفاف نمایند و در ادامه هم به ارزیابی محصولات خود قبل از ورود به بازار اهمیت دهند تا چرخه بازخورد تکمیل شود.

16. آیا روال کاری کریدور در حمایت از طراحی صنعتی مطلوب است؟ چه پیشنهادی جهت بهبود آن دارید؟

بهتر است تسهیلات کریدور  افزایش داشته باشد. به طور مثال ممکن است طراحی بعضی محصولات مانند دستگاه های پزشکی، پیچیده باشد و نیاز به زمان طولانی تر و هزینه بیشتری نسبت به محصولات ساده‌تر داشته باشد. به طور کلی برای تسهیلات بر اساس نوع و رده محصول بازه مبلغ حمایتی در نظر گرفته شود.

پیشنهاد دیگر آنکه بهتر است کریدور در مراحل مختلف در جریان پیشرفت پروژه قرار گیرد و فرایند طراحی را ارزیابی نماید تا بر اساس آن حمایت اختصاص یابد.

درخواست مهم دیگر آن است که فیلتری قرار گیرد تا در فرآیند تولید محصول تا زمانی که طراحی آن انجام نشده نتوان آن را به عنوان محصول دانش بنیان ارائه داد.

همان گونه که ذکر شد مشاهده کرده‌ام که در نمایشگاه های بین المللی، نانو و… ارائه کار برخلاف کیفیت فنی آن بسیار ضعیف است و مثلا با چسباندن چند قطعه پلکسی محصول به نمایش درآمده که وجهه بدی را بخصوص در نمایشگاه های بین المللی خواهد داشت. دیگر آنکه لازم است سیاست های توسعه طراحی صنعتی در دیگر کشور‌ها مانند هلند، ژاپن، چین ، آلمان و… جهت الگوبرداری بررسی شود.

17. برنامه شما در استودیو ایکاس برای آینده چیست؟

در تلاش هستیم خدمات را در مراحل مختلف از جمله جمع ‌آوری اطلاعات، متدهای طراحی، نمونه سازی و تولید توسعه دهیم و در حوزه‌ای مشخص خدمات حرفه‌ای ارائه بدهیم.

مرکز طراحی ایران با ایجاد بستری مناسب برای این صنعت، خدمات ارائه‌ی خدمات مشاوره و منتوری طراحی صنعتی را برای شما فراهم کرده است.

ما را در اینستاگرام مرکز طراحی ایران دنبال کیند.